ترنجبین

ترنگبین، ترانگبین یا (به عربی ترنجبین)، شیرابه‌های برگ و ساقه‌های گیاه خارشتر است که از نظر خواص ملین بوده و جوشانده آن برای سرفه و درد

سینه مفید است.

آن را به فرانسوی Manne d”hedysarum و Manna d”alhagi و Manne de perse و به انگلیسی Manna of hedysarum و به عربی ” ترنجبین ” می‌نامند.

در فصل گرمای زیاد و در اواخر تابستان شبها روی برگ ها و شاخه‌های این گیاه قطرات ترنجبین ظاهر می‌شود و روستاییان محل صبح های خیلی زود قبل از

طلوع آفتاب آن را جمع آوری می‌نمایند.

معمولاً در مناطقی که این گیاه ترنجبین نمی‌دهد به مصرف تعلیف دام، شتر و بز می‌رسد.

به همین جهت این گیاه به خارشتر و یا خاربز معروف شده است.

البته در مناطقی که این گیاه ،ترنجبین می‌دهد نیز شتر و بز خیلی دوست دارند از آن تعلیف شوند و پروار هم می شوند.

ترنجبین ماده‌ای است شیرین که به صورت شبنم روی گیاه حاج یا خارشتر (با نام علمی Alhagi maurorum) یا خاربز می‌نشیند.

در یک بررسی که توسط مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان انجام شد، مشاهده شد که این شیرابه‌های قندی در نتیجه‌ی عمل حشره‌ای به

طور طبیعی و با ایجاد شکاف به خارج تراوش می‌شود.

گیاه خارشتر درختچه یا بوته خاری است که در بیابان‌ها و دشت‌های کم ارتفاع ایران مانند خراسان، یزد، تبریز، زرند کرمان، اطراف قم و بوشهر به طور خودرو

فراوان دیده می‌شود.

سابقاً از ترنجبین، در کارخانجات ساده قندگیری به طور سنتی قند می‌گرفتند ولی بعدها چون فروش ترنگبین از نظر دارویی بازار بهتری پیدا کرد، آن را فقط

به عنوان دارو می‌فروشند.

ترنجبین، حاوی ترکیبات قندی مختلفی چون گلوکز و فروکتوز، ساکاروز و تری ساکارید است که به راحتی در آب حل می‌شود.

ترنجبین گاهی جهت شیرین کردن جوشانده گیاهی استفاده می‌شود که معمولا اگر به همراه فلوس استفاده شود خاصیت عفونت زدایی دارد.

خواص ترنجبین

• ترنجبین ملین و مسهل است. دوز مصرفى ترنجبین به عنوان ملین بر حسب سن بیمار بین ۱۰ تا ۷۰ گرم است که با کمى آب مصرف مى‌شود. گیاه ترنجبین، اگر در مقدار کم خورده شود، ملین و اگر به مقدار زیاد مصرف شود، مسهل است.
• ترنجبین، طبق نظر حکمای طب سنتی گرم، ولی در عین حال تر است.
• برای تسکین عطش و تب ترنجبین مفید است.
• ترنجبین در تسکین سرفه و درد سینه موثر است.
• اگر ترنجبین با آب زیره خورده شود، برای دفع صدای شکم که با تب خفیفی توام باشد، نافع است.
• خوردن ترنجبین، با آب پنیر برای اخراج اخلاط سوخته، با ماءالشعیر برای دفع اخلاط گرم، با کره برای باز کردن ادرار (در مواردی که ترشح ادرار بند می‌آید) مفید است.
• جوشانده ترنجبین معرق است.
• گل‌های ترنجبین، برای بواسیر مفید است.
• مالیدن روغن برگ‌های ترنجبین، برای روماتیسم خیلی نافع است.
• عرق گیاه ترنگبین اگر مدتی کم کم خورده شود، برای دفع سنگ کلیه و مثانه تا حدودی مؤثر است.

ترنجبین برای نوزاد

ترنجبین بهترین دارو برای زردی نوزادان است. در طب سنتی استفاده از ترنجبین، برای درمان زردی نوزادی بسیار موثر است.

در واقع با دادن ترنجبین، به اندازه ‏ای که در نوزاد ایجاد اسهال ملایم کند و جوشانده تخم گشنیز باعث درمان زردی نوزاد می‌شود.

ضمن اینکه از بروز این بیماری پیشگیری هم می‌کند.

ترنگبین را حدود یک قاشق مرباخوری تا غذاخوری در یک چهارم استکان آب جوش حل کرده و پس از صاف کردن به نوزاد بدهید.

میزان مصرف ترنگبین باید آنقدر باشد که با ایجاد اسهال ملایم جرم‌های رسوبی و چسبیده به جدار روده‌های نوزادان پاک شود.

علاوه بر آن یک قاشق چای خوری تخم گشنیز را در یک استکان آب بجوشانید تا یک چهارم استکان بماند صاف کرده آب آن را به نوزاد بدهید.

برای توضیح بیشتر لازم به ذکر است که ترنجبین را از یک قاشق چای خوری در حالت ناشتا شروع می‏ کنیم و در یک چهارم استکان آب جوش حل که شد

صاف می‏ کنیم و به نوزاد می‏ دهیم بخورد ولی اگر کار کردن شکم ایجاد نشد، دوباره ۲ ساعت بعد این میزان تکرار می‌شود.

معمولا با این روش ۳ تا ۷ روز طول می‌کشد تا نوزادان درمان شوند.

خواص ترنجبین برای پوست

به طور کلی مواد غذایی که صاف کننده‌ خون هستند و به خون‌سازی بهتر کمک می‌کنند مانند برگ چغندر، کاسنی، عناب، شاتره و ترنجبین، خون را تصفیه

نموده و به تبع پوست صورت را صاف و شفاف می‌کنند.

همچنین برای کمک به بهبود لک‌های پوست به‌ ویژه صورت یکی از بهترین روش‌ها، نوشیدن خاکشیر و ترنجبین است.

افرادی که از این ترکیب به‌صورت روزانه و مستمر به‌مدت ۳ هفته استفاده کنند بعد از مدتی، دارای پوستی روشن شده و لک‌های صورت و پوست‌شان به طور

کامل از بین رفته و یا کمرنگ‌تر خواهند شد.

برای تهیه این ترکیب، ترنجبین، را ۵ ساعت در آب بخیسانید و صاف شده آن را با ۲ قاشق خاکشیر مخلوط کرده و مصرف کنید.

از دیگر خواص ترنجبین برای پوست، از بین بردن اگزما، کهیر، التهابات پوستی و برطرف نمودن جوش‌های صورت است که در نتیجه مصرف زیاد از حد چربی و

شیرینی ایجاد شده‌اند.

به این منظور می‌توان جوشانده یک قاشق ترنجبین، را با دو قاشق غذاخوری خاکشیر مخلوط کرده و هر روز صبح ناشتا به مدت دو هفته آن را مصرف نمود، تا

جوش‌ها از بین بروند.

ترجنبین و خاکشیر

همچنین نوشیدن ۲ تا ۳ لیوان از شربت خاکشیر و ترنجبین به صورت روزانه، سبب از بین رفتن شوره و خارش سر در افراد مبتلا می‌شود.

لازم به ذکر است، بهترین موقع برای بهره‌گیری از خواص ترنجبین برای پوست، خوردن آن به صورت ناشتا در صبح است.

مقدار خوراک آن بسته به سن بیمار از ۱۰ تا ۳۵ گرم می‌باشد.

عوارض ترنجبین

• مخالفان مصرف ترنگبین برای نوزادان با ماهیت ترنجبین و شیر خشت مشکلی ندارند و بیشتر به غیر بهداشتی بودن فرایند جمع آوری و نگهداری این صمغ های گیاهی انتقاد دارند.
• بیماران مبتلا به حصبه، اسهال خونی، بواسیر، خون ادراری و آبله از خوردن ترنگبین خودداری کنند.
• ترنجبین، برای طحال و اشخاص گرم مزاج مضر است.

منبع