خارش کف دست- علل، درمان، پیشگیری

خارش کف دست اغلب اوقات بر اثر وضعیت‌های شایع پوستی ایجاد می‌شود اما در عین حال می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات نهفته و

جدی‌تر  باشد. بر مبنای باورهای قدیمی، گمان بر آن است که خارش کف دست چپ سمبل از دست رفتن پول و خارش کف دست راست

سمبل به دست آمدن پول است.

در هر حال، شروع خارش کف دست در افراد دارای بنیادی پزشکی و مرتبط به برخی اختلالات شناخته شده شامل موارد زیر است:

• اگزمای دست

• واکنش‌های آلرژیک

• دیابت

• واکنش به دارو

• سیروز

• اختلالات عصب

مطالب این مقاله:

• علل خارش کف دست

• درمان خارش کف دست

• پیشگیری از خارش کف دست

• دورنما

علل خارش کف دست

خارش، فارغ از محل بروز آن، می‌تواند آزار دهنده باشد. خارش به ویژه روی دست تحریک کننده است زیرا می‌تواند در انجام تکالیف روزمره اختلال ایجاد کند.

وضعیت‌های زیر برخی از علل شایع خارش کف دست محسوب می‎شوند.

اگزمای دست

بر مبنای اعلام “انجمن ملی اگزما” در حدود ۱۰ درصد مردم در ایالات متحد آمریکا دچار اگزمای دست هستند.

این اختلال غیر مُسری سبب بروز خارش کف دست، سرخی پوست، ترک پوست،خشکی پوست و گاهی از اوقات بروز تاول می‌شود.

یک زیرنوع اگزمای دست به نام اگزمای دیسیدوریک وجود دارد که سبب می‌شود تا فرد مبتلا، به تاول‌های کوچک خارش‌دار به ویژه در دست و گاهی از

اوقات در پا دچار شود.

مردمی که در معرض بیشترین احتمال ابتلا به اگزمای دست قرار دارند شامل افرادی هستند که به بعضی پیشه های خاص اشتغال دارند که مستلزم قرار

گرفتن در معرض رطوبت بیش از حد یا مواد شیمیایی مضر است.

افراد شاغل در معرض خطر ابتلا به اگزمای دست عبارتند از:

• افراد شاغل در تدارکات غذا

• نظافتچی‌ها

• آرایشگران

• متخصصان مراقبت‌های پزشکی

• مکانی ک‎ها

افراد دارای تاریخچۀ خانوادگی اگزمای دست نیز در معرض ریسک بالاتری برای ابتلا به این وضعیت قرار دارند.

واکنش‌های آلرژیک

برخی از اوقات خارش کف دست نتیجۀ تکرار تماس با یک مادۀ تحریک کننده شیمیایی است که در نهایت به بروز واکنش آلرژیک منجر

می‌شود. این اختلالدرماتیت تماسی نام دارد.

واکنش آلرژیک می‌تواند در فاصلۀ ۴۸ تا ۸۶ ساعت پس از تماس با مادۀ آلرژی‌ زا ایجاد شود.

مواد آلرژی‌ زا یا تحریک کنندۀ شایع عبارتند از:

• فلزات، مثل حلقه و دیگر جواهرات

• عطرها

• دستکش‎ های لاتکس

• صابون‎ ها

• ضد عفونی کننده‌ها

• مواد ضد عفونت یا ضد باکتری

• گرد و غبار و روغن

• آب‌ها‌ی دارای مقادیر بالای کلر

ممکن است پیش از توسعۀ واکنش‌های آلرژیک تماس مکرر انجام گیرد.

دلیلش این است که پس از مدتی بدن شروع به آزاد کردن هیستامین‌های مسبب خارش می‎کند که باعث تحریک پوست می ‎شوند.

دیابت

وقتی فردی دچار دیابت می‌شود، بالا بودن بیش از حد قندخون می‌تواند سبب خشکی پوست و نیز احساس خارش شود.

این خارش پوست ممکن است با / یا بدون توده‎ های گوشتی رنگ یا قرمز روی کف دست و دیگر نواحی بدن ظاهر شود.

واکنش به دارو

گاهی از اوقات خارش پوست می‌تواند بیش از آنکه نتیجۀ تماس دست با چیزی باشد ناشی از خوردن یک چیز محرک باشد.

وقتی فردی دچار واکنش خفیف آلرژیک به یک داروی جدید است، واکنش‌های آلرژیک بدن می‌توانند سبب ایجاد خارش شوند.

کف دست ‎ها به طور مشخص ممکن است در این موارد دچار خارش گردد زیرا هیستامین‌ها گرایشی به تجمع بیشتر در دست و پا از خود نشان می دهند.

افراد، مگر در شرایط بروز علایم شدید، باید پیش از قطع مصرف هر داروی نسخه‌ای با پزشک مشورت کنند.

سیروز

یک اختلال خودایمنی به نام کولونژیت صفراوی اولیه یا سیروز صفراوی اولیه (PBC) می‌توانند سبب ایجاد خارش و لکه‌دار شدن پوست

گردد.

PBC به مجاری صفرا که کبد را به معده متصل می‌کنند آسیب می‎ زند.

صفرایی که بین کبد و معده در حرکت است در کبد جمع می‌شود و این سبب آسیب دیدن و زخم کبد می گردد.

در کنار خارش کف دست، فرد دچار این اختلال ممکن است موارد زیر را تجربه کند:

• لک برداشتن کف دست

• تهوع

• درد استخوان

• اسهال

• تیره رنگ شدن ادرار

• یرقان

PBC در زنان بیشتر شایع است و هیچ علت شناخته شده‌ای برای آن وجود ندارد.

برای کاهش علایم خارش ممکن است برای فرد دچار PBC دارویی به نام کولستیرامین (کستران) تجویز شود.

اختلالات عصب

گاهی از اوقات صدمه دیدن عصب دست بر اثر اختلالاتی مثل دیابت می‌تواند باعث خارش کف دست شود.

دیگر اختلالات عملکرد عصب دست شامل سندرم تونل کارپال می‌توانند اثرات مشابه در پی داشته باشند.

در سندرم تونل کارپال، فشار بر عصب مدیان دست سبب بروز بی‎ حسی، ضعف، خارش، و درد دست می‌شود.

خارش یا احساس ناراحتی معمولاً در ناحیۀ کف دست بروز می کند و غالب اوقات شب‌ها دچار فرد می‌شود.

اگر ظن به سندرم تونل کارپال وجود داشته باشد فرد باید به پزشک مراجعه کند.

دکتر ممکن است اجتناب از انجام فعالیت‎‌ های تکراری یا استفاده از مچ‎بند را توصیه کند.

در موارد شدید انجام جراحی گزینه‌ای برای کاهش فشار عصب مدیان است.

درمان خارش کف دست

درمان به صورت تعیین کننده‎ای به علت بروز خارش در کف دست بستگی دارد.

برخی درمان‌های توصیه شده عبارتند از:

استفاده از پارچه خنک و مرطوب

گذشتن یک پارچۀ خنک و مرطوب به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه روی کف دست می‌تواند به کاهش حس خارش کمک کند.

آیس پک نیز می‌تواند تأثیر مشابهی داشته باشد.

استروئیدهای موضعی

کورتیکوستروئیدها می‌توانند خارش و سرخی کف دست را در کوران عود این اختلال کاهش دهند.

این داروها هم به صورت غیر نسخه‌ای و هم بر مبنای تجویز پزشک در دسترس هستند.

از کاربرد کرم ‎های استروئیدی به طور منظم باید خودداری کرد زیرا این داروها می‌توانند سبب نازک شدن پوست شوند.

مرطوب نگه داشتن پوست

مرطوب کردن پوست می‌تواند به کاهش خارش کمک کند. نگه داشتن مرطوب کننده در یخچال میزان اثربخشی این درمان را افزایش می دهد.

اگر خارش بر اثر اگزما ایجاد شده باشد، مرطوب نگه داشتن دست به ویژه پس از شستشو یا در هنگامی که دست مشخصاً حالت خشکی یافته است

اهمیت دارد.

درمان با نور ماوراء بنفش

این احتمال وجود دارد که افراد دچار اگزمای دست یا تحریک پذیری شدید، به درمان با نور فرابنفش خوب جواب دهند. نگه داشتن دست در معرض یک شعاع

نوری خاص که اشعۀ فرابنفش ساطع می ‎کند می‌تواند به کاهش علایم کمک نماید.

پیشگیری از خارش کف دست

اگر کسی دچار اختلالاتی مثل درماتیت تماسی یا اگزمای دست باشد اجتناب از محرک ‎های شناخته شدۀ وضعیت ممکن است به پیشگیری از عود وضعیت

کمک کند.

اگر علت بروز خارش کف دست مشخص نباشد انجام تست پوست برای استفاده از لوسیون‌ها یا کرم های جدید برای دست ارزش انجام را دارد.

برای این کار مقدار کمی از فرآورده را برای تست روی ناحیۀ کوچکی از پوست بمالید و برای اطمینان از عدم ایجاد واکنش آلرژیک تا صبح روز بعد صبر کنید.

دیگر قدم های قابل برداشتن برای پیشگیری از خارش دست شامل موارد زیر است:

• اجتناب از پوشیدن دستکش‌های ساخته شده با مواد سنتتیک: استفاده از دستکش نخی برای دست کمتر تحریک کننده خواهد بود.

• شستشوی دست با آب ولرم: از شستشوی دست با آب بیش از حد گرم یا سرد خودداری شود.

• استفاده از صابون‌ها یا شوینده‎های غیر معطر برای شستن دست.

• استفاده از مرطوب کننده بلافاصله پس از خشک کردن دست: انواع دارای محتوی روغن بیشتر احتمالاً باعث احتباس بیشتر مرطوب کننده می‌شود.

• استفاده از مرطوب کننده‌های توصیه شده توسط “انجمن ملی اگزما”

• استفاده از دستکش در هنگام کار با مواد شیمیایی یا شوینده‌ها: افراد می‌توانند در بسیاری مواقع برای پیشگیری از تحریک پوست به جای

دستکش لاتکس از دستکش نخی استفاده کنند.

• خودداری از مصرف مواد ضد عفونی بر مبنای ژل: زیرا این فرآورده‌ها اغلب اوقات حاوی مقادیر زیادی الکل خشک کننده هستند.

نتیجه

مرطوب نگه داشتن پوست و اجتناب از مواد محرک می‏‌تواند در اغلب موارد خارش کف دست کمک کننده باشد.

اگر فردی در کنار خارش کف دست دچار علایم دیگری مثل مشکلات تنفسی باشد، باید فوری به پزشک مراجعه کند.

این وضعیت می‌تواند نشان دهندۀ آنافیلاکسی یا مشکلات تنفسی باشد.

اگر علت بروز خارش کف دست نامشخص باشد، فرد باید برای یافتن علت به دکتر مراجعه کند.

منبع